Құқықтық жадынама
Қазақстан Республикасындағы баланың құқықтары туралы Заңы
Бала құқығы не үшін қажет?
«… бала мини құқығы, мини сезімі немесе мини адам
намысы бар мини адам емес. Олар кішкентай емес үлкен
қорғанысты қажет ететін, толық құқықтары бар нәзік адамдар.
Сол себептен, олардың психологиялық және дене тұтастығын
қорғауға келсек, оларды назардан тыс қалдыруға болмайды»
Мод де Бер-Букуичо, Еуропалық Кеңесінің Бас Хатшы орынбасары
Қазақстан Республикасындағы баланың құқықтары туралы Заңның 1 бабына сәйкес,бала - он сегiз жасқа (кәмелетке) толмаған адам.
Қазақстан Республикасындағы баланың құқықтары туралы Заңы – бұл мемлекет заңды деп танитын балаға қатысты тегіс қамти алатын міндеттер тізімі.
Қазақстан Республикасының баланың құқықтары туралы Заңы 2002 жылғы 8 тамызда қабылданды.
Заң 10 тарау 53 баптан тұрады.
1 тарау- ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР
1 бап: Осы Заңда пайдаланылатын негiзгi ұғымдар
2 бап: Осы Заңның қолданылуы
3 бап: Қазақстан Республикасының баланың құқықтары туралы заңдары
4 бап: Балалардың тең құқықтылығы
5 бап: Баланың құқықтарын шектеуге тыйым салу
2-тарау. БАЛАЛАР МҮДДЕСIН КӨЗДЕЙТIН МЕМЛЕКЕТТIК САЯСАТ
6 бап: Балалар мүддесiн көздейтiн мемлекеттiк саясаттың мақсаттары
7 бап: Қазақстан Республикасы орталық және жергiлiктi атқарушы органдарының мемлекетте баланың құқықтарын қорғау мәселелерi жөнiндегi өкiлеттiктерi
3-тарау. БАЛАНЫҢ НЕГIЗГI ҚҰҚЫҚТАРЫ МЕН МIНДЕТТЕРI
8 бап: Баланың денсаулық сақтауға құқығы
9 бап: Баланың даралық ерекшелiкке және оны сақтауға құқығы
10 бап: Баланың өмiр сүруге, жеке басының бостандығына,
қадiр-қасиетiне және жеке өмiрiне қол сұғылмауға құқығы
11 бап: Баланың сөз және ар-ождан бостандығына, ақпаратқа, қоғамдық өмiрге араласуға құқығы
12 бап: Баланың қажеттi тұрмыс деңгейiне құқығы
13 бап: Баланың мүлiктiк құқықтары
14 бап: Баланың тұрғын үйге құқығы
15 бап: Баланың бiлiм алуға құқығы
16 бап: Баланың еңбек бостандығына құқығы
17 бап: Баланың мемлекеттiк көмекке құқығы
18 бап: Мемлекеттiк ең төменгi әлеуметтiк стандарттарды белгiлеу
19 бап: Баланың дем алуға және бос уақытын пайдалануға құқығы
20 бап: Баланың мiндеттерi
4-тарау. БАЛА ЖӘНЕ ОТБАСЫ
21 бап: Баланың отбасында өмiр сүру және тәрбиелену құқығы
22 бап: Баланың отбасындағы құқықтары
23 бап: Бала тәрбиелеп отырған отбасыларына мемлекеттiк қолдау
24 бап: Ата-анасының баланы тәрбиелеу, күтiп-бағу және асырау жөнiндегi мiндетi
25 бап: Баланың ата-анасымен бiрге тұру құқығы
26 бап: Баланың өзiнен бөлек тұратын ата-анасымен қарым-қатынас жасау құқығы
5-тарау. АТА-АНАСЫНЫҢ ҚАМҚОРЛЫҒЫНСЫЗ
ҚАЛҒАН БАЛАНЫҢ ҚҰҚЫҚТАРЫ
27 бап: Қорғаншылық, қамқоршылық және патронат
28 бап: Бала асырап алу
29 бап: Баланы тәрбиелейтiн, емдейтiн және сол сияқты өзге де мекемелерде күтiп-бағу мен тәрбиелеу
30 бап: Баланың құқықтарын қорғау жөнiндегi функцияны жүзеге асыратын ұйымдар
6-тарау. МҮГЕДЕК БАЛАНЫҢ ҚҰҚЫҚТАРЫ
31 бап: Мүгедек баланың толымды өмiрге құқықтары
32 бап: Мүгедек баланы жұмыспен қамту саласындағы мемлекеттiк кепiлдiктер
33 бап: Мүгедек балаларға мемлекеттiк көмек
7-тарау. БАЛА ЖӘНЕ ҚОҒАМ
34 бап: Ұлттық және әлемдiк мәдениетке баулу
35 бап: Бала және дiн
36 бап: Баланы әлеуметтiк ортаның терiс ықпалынан қорғау
37 бап: Баланы алкогольдi өнiмдер мен темекi бұйымдарының зиянды әсерiнен қорғау
38 бап: Баланы есiрткi, психотроптық, күштi әсер ететiн немесе улы заттардан қорғау
39 бап: Бала және қоғамдық ақпарат құралдары
40 бап: Баланы жезөкшелiк пен порнографиядан қорғау
41 бап: Баланы соғыс қимылдарына қатыстыруға тыйым салу
8-тарау. БАЛАНЫҢ ҚҰҚЫҚТАРЫН ЖӘНЕ ЗАҢМЕН
ҚОРҒАЛАТЫН МYДДЕЛЕРIН ҚОРҒАУ
42 бап: Баланы заңсыз алып кетуден қорғау
43 бап: Баланың заңды өкiлдерi
44 бап: Мемлекеттiк органдар және баланың құқықтарын қорғау
45 бап: Осы Заңды орындау кезiнде дауларды шешудiң сот тәртiбi
46 бап: Қазақстан Республикасындағы балалардың жағдайы туралы мемлекеттiк баяндама
47 бап: Босқын және амалсыз қоныс аударушы балалардың
құқықтарын қорғау
9-тарау. БАЛА ЖАУАПКЕРШIЛIГIНIҢ ЖӘНЕ ОНЫҢ
МIНЕЗ-ҚҰЛҚЫНА ӘСЕР ЕТУДЕН ЕРЕКШЕЛIКТЕРI
48 бап: Бала жауапкершiлiгiнiң ерекшелiктерi
49 бап. Баланың мiнез-құлқына әсер етудiң ерекшелiктерi
10-тарау. ҚОРЫТЫНДЫ ЕРЕЖЕЛЕР
50 бап: Қазақстан Республикасының бала құқықтары туралы заңдарын бұзғаны үшiн жауапкершiлiк
51 бап: Уәкiлеттi органның Қазақстан Республикасының бала құқықтары туралы заңдарының сақталуын iске асыруды үйлестiруi
52 бап: Қазақстан Республикасының бала құқықтары туралы заңнамасының сақталуына бақылау жасау
53 бап: Баланың құқықтарын қорғау жөнiндегi функцияларды жүзеге асыратын мемлекеттiк органдар мен ұйымдардың қызметiн үйлестiру
Балалар ересектер сияқты, негізгі қалаушы: сыйлау, қол тигізбеу және адамзаттық абыройын сақтау құқықтарына және бала дүниеге келген сәтінен бастап-ақ өзінің құқығына ие болады.